Van de ruim 400 belijdende leden brachten er in november 2024 302 hun schriftelijke stem uit. 250 daarvan (83%) stemden voor. Waarmee het voorstel om de Vrije Evangelische Gemeente in Nijverdal per 1 september 2026 op te heffen werd aangenomen. “Zo eenvoudig als dit klinkt, was het natuurlijk niet,” vertelt voorzitter van de kerkenraad Gerrit van der Kolk. “Het is nogal wat om een kerk op te heffen. Aan de stemming ging een uitgebreid voorbereidingstraject vooraf.”
Gebrek aan kader direct oorzaak opheffing
Al tien jaar kampt de VEG met een nijpend gebrek aan kader. Vrijwilligers voor praktische klussen als koffie schenken en tuinonderhoud waren en zijn er nog genoeg, de zondagse morgendiensten met zo’n 60 bezoekers kunnen nog wel doorgaan met de inzet van voormalige kerkenraadsleden, maar het bestuur van de kerk wordt door slechts enkele mensen gedaan. Jonge gezinnen zijn verdwenen, dus aanwas is er niet meer. Functies zijn al jaren geleden afgepeld om mensen beschikbaar te krijgen, maar toch bleek de organisatie van een kerkgemeenschap niet meer haalbaar.
Toen voorzitter Gerrit van der Kolk en algemeen adjunct Egbert Torenbeek in 2022 aantraden hebben ze, samen met de andere kerkenraadsleden, een traject in gang gezet om de verschillende opties voor de toekomst van de gemeente te onderzoeken. Want pastoraal en organisatorisch bleek het niet haalbaar op de bestaande manier door te gaan. Een werkgroep van kerkenraadsleden en gemeenteleden werd in het leven geroepen.
Via onder meer een uitgebreide enquête zijn zelfstandig verdergaan, fusiemogelijkheden en opheffen met de gemeente besproken. Uiteindelijk bleek in januari 2024 opheffing de pijnlijke maar min of meer onontkoombare uitkomst te zijn. De ledenvergadering in maart 2024 gaf de werkgroep de opdracht de opheffing in een periode van twee tot drie jaar voor te bereiden.
Spannende stemming
En zo’n voorbereiding begint met een formeel besluit van de hele gemeente, ook van die leden die alleen nog maar in de kaartenbak zitten, maar nooit meer in het kerkgebouw. En dan moet driekwart van de uitgebrachte stemmen voor zijn.
“Dat is best ingewikkeld en spannend,” vertelt Egbert “want het was niet ondenkbaar dat heel veel papieren leden zouden schrikken van de opheffing van de kerk waarin hun ouders en grootouders hebben geleefd en daarom zouden tegenstemmen. Dat is gelukkig niet gebeurd, zodat we nu verder kunnen op een pijnlijke en moeitevolle weg, waarvan we toch denken dat die de juiste is.”
Hoopvolle samenwerking Protestantse Gemeente Nijverdal
Wat gebeurt er straks op 1 september 2026? Gerrit: “Dan bestaat de Vrije Evangelische Gemeente in Nijverdal niet meer. Ieder lid is dan vrij om zich aan te sluiten bij een kerkgemeenschap van eigen keuze of dat niet te doen en geen kerkelijk dak meer te hebben. We verwachten dat een aanzienlijk deel zich zal aansluiten bij de Protestantse Gemeente Nijverdal.
De afgelopen jaren hebben we intensief en goed contact gehad met deze kerk en zijn er tal van samenwerkingsprojecten op allerlei gebied tot stand gekomen, dus dat voelt voor veel van onze mensen goed en natuurlijk. Het heeft ook wel iets moois. In 1903 is de VEG Nijverdal ontstaan uit een conflict binnen de lokale Nederlands Hervormde Kerk en die scheiding wordt dan nu min of meer ongedaan gemaakt.”
Verschillen overbruggen
Waarin verschillen Vrije Evangelischen van andere protestanten? Egbert: ”De autonomie van de plaatselijke gemeente is waarschijnlijk het grootste verschil en ook het grootste pijnpunt. Waar de synodale Protestantse Kerk Nederland een landelijke organisatie kent die wel het een en ander te zeggen heeft, ook over de plaatselijke situatie, bestaat zoiets bij de Vrije Evangelischen niet. Iedere lokale gemeente is volledig autonoom.
We kennen dan ook geen landelijke kerk maar vormen een bond van zelfstandige gemeenten. Dat verschilt echt van de organisatie van de PKN. Aan de andere kant verwachten we in het kader van de dagelijkse geloofsbeleving juist dat veel van onze leden zich uitstekend thuis kunnen voelen binnen de Protestantse Gemeente Nijverdal.
Al vele jaren hebben we met hen gezamenlijke diensten, kanselruil en een vervangingsregeling voor predikanten die met vakantie zijn of met ziekte te kampen hebben. Wat we nu willen doen, is een werkgroep in het leven roepen om die warme kant van de overgang vorm te geven. Een werkgroep die bestaat uit leden van zowel de VEG als de PG Nijverdal.
Lot gebouwen voorlopig in handen van PG Nijverdal
De Vrije Evangelische Kerk aan de Grote Straat is een gemeentelijk monument. Een brandende vraag, ook voor de gemiddelde inwoner van de gemeente Hellendoorn is dan ook: wat gebeurt er met de gebouwen? “Dat ligt mede aan de Protestantse Gemeente Nijverdal,” onthullen de beide heren. Een aanzienlijk deel van de VEG-leden zal zich naar verwachting aansluiten bij de PG Nijverdal.
Dat kerkgenootschap beraadt zich op dit moment over de verschillende opties om te komen tot één kerkgebouw. Naast de opties om Het Centrum te verbouwen en verduurzamen en De Regenboog af te stoten of omgekeerd op de locatie van De Regenboog een nieuwe kerk te bouwen en Het Centrum af te stoten, heeft de PG Nijverdal nu een derde optie in onderzoek. Als de Protestantse kerk namelijk kiest om gebruik te gaan maken van het VEG kerkgebouw, geeft de VEG die kerk met bijbehorende zalen en kosterswoning om niet aan de PG Nijverdal.
Egbert en Gerrit maken er geen geheim van dat die optie de voorkeur heeft van de Vrije Evangelischen. “Behoud van ons vertrouwde kerkgebouw maakt de pijn van de opheffing wat draaglijker. Maar voor alle duidelijkheid: wij gaan daar niet over en dat willen we ook niet. Die beslissing moet door de PG Nijverdal worden genomen. Die zetten de drie opties naast elkaar en nemen zoals het er nu uitziet in het voorjaar van 2025 een beslissing. Valt die voor het VEG-kerkgebouw negatief uit, dan gaan we ons richten op verkoop. Waarbij uiteraard principiële vragen rond herbestemming aan de orde komen.”
